Khi lên TP.HCM họọc, tui ở chung phòng với một thằng Quảng Ngãi, tên Ngàn. Lạo nớ lần đầu rời quê, bơ mỗi lần nghe tui nói, lạo chởng tai. Ở được nửa năm thì lạo quen giọng, nói chi lạo cũng hiểu. Lạo nói lạo có bằng C tiếng Quảng Trị rồi. Tui mới đắc hắn về quê nhởi (dởi).
Khi nớ mạ tui trạo chuyện với dì tui, lạo ngồi nghe bơ trợn tròòng. Lạo hỏi họ nói chi mà k nghe được, k hiểu được. Tui mới giải thích cho lạo ri:
-Đ mạ, bựa chừ mi nghe giọng Quảng Trị, chớ có phải tiếng Quảng Trị mô nạ. Mi nghe tiếng phổ thông bằng giọng Quảng Trị, còn chừ họ nói tiếng Quảng Trị, mần răng mi nghe?
Tui mới vẹ lạo: tiếng Quảng Trị có nhiều từ địa phương. Đã rứa, khi phát âm, còn có trọng âm, theo hướng “nặng hóa”, “huyền hóa”. Ví dụ “đi mần” thì phát âm thành “đì mần” hoặc “đị mần”. Từ địa phương cộng với cách phát âm phức tạp nữa thì cợ in mi phải họọc qua khóa “listening comprehension” (nghe – hiểu).
Tui nói ví dụ ri: “Ôông mần chi đọ?”. “Cuộc rọọng chơ mần chíi?”. “Năm ni ằn Tết to khôông ôông?”. “To đách chi mà to? Lo bẹng tét chò luội mà cạp méng chò đẻo đo tê”.
Lạo nghe xong lạo ọ kèn, nói: “Dẫy, chéc tui mới được tới bèng A tiếng Quảng Trị?”.
Tê răng khôông?
Khi nớ, tui mì hỏi lạo có ưng họọc tiếng QT khôông, tau kèm cho. Bơ tui bẻ kì lẻ, khỏ khỏ, vẹ lạo từ kì bài họọc vỡ lòng, cả nói cả ngúc ngắc kì trốốc: “Nước, là nước Việt Nam. Nác, là nác uống”.
(P/S: Mới đây, kỷ niệm 20 năm ra trường, gặp lại lạo, lạo nói tiếng QT in gió. Hỏi, lạo cứ cười khịt khịt. Té ra, lạo cưới con mệ cấy người Hà Tĩnh, nói khó nghe còn quá cha tiếng QT nữa).
-Ngọc Hồ-
